Vaka Örneği: Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Danışan Profili:
- Adı: Murat
- Yaş: 42
- Medeni Durum: Evli, 2 çocuk babası
- Meslek: İnşaat mühendisi
- Eğitim Durumu: Üniversite mezunu
- Aile Durumu: Murat, evli ve iki çocuk babasıdır. Ailesiyle yakın ilişkileri vardır ancak son zamanlarda eşinin ve çocuklarının ona karşı endişeli olduğunu fark etmektedir. Çocuklarının, özellikle büyük olanının, babasındaki değişimleri gözlemlediğini ifade etmiştir.
Başvuru Sebebi: Murat, yaklaşık 6 ay önce bir trafik kazasına karışmış ve kazada ciddi şekilde yaralanmıştır. Kaza sonrası fiziksel iyileşme süreci tamamlanmış olsa da, Murat, sürekli olarak kaza anını tekrar yaşadığını ve bu düşüncelerin zihninde sürekli döndüğünü belirtmiştir. Kaza sırasında yaşadığı korku ve paniği, hala uykularında görmekte ve geçmişteki olayla ilgili yoğun kaygılar duymaktadır. Kaza sonrası iş yerinde ve evde sosyal ilişkilerinde belirgin zorluklar yaşamaktadır. Aynı zamanda son dönemde depresif semptomlar, huzursuzluk, aşırı korku ve ani öfke patlamaları göstermektedir.
Geçmiş Anamnezi: Murat, çocukluk döneminde ailesinde sık sık ekonomik zorluklar yaşanmış ve çocukken kaygı düzeyi yüksekti. Ancak, bu kaygıları kendisinde bastırmış ve zamanla psikolojik olarak sağlıklı bir yaşam sürmeye başlamıştır. Evlendikten sonra iki çocuğu oldu ve uzun yıllar boyunca başarılı bir mühendis olarak kariyerinde ilerlemiştir. Ancak, kaza sonrası psikolojik sağlığı hızla bozulmuş, sosyal ilişkilerde mesafe koymuş ve çocuklarıyla daha az vakit geçirmeye başlamıştır.
Semptomlar:
- Kaza anı ve kazayla ilgili anıların tekrar tekrar zihninde dönmesi (flashback)
- Gece uykularında kabuslar ve sık uyanmalar
- Aşırı korku, kaygı ve panik ataklar
- Sık sık öfke patlamaları, sinirlilik
- Sosyal ortamlardan kaçınma, yalnız kalma isteği
- İşyerinde konsantrasyon eksikliği, verimlilik düşüşü
- Kendine ve çevresine karşı aşırı korumacı tutumlar
Değerlendirme ve Tanı: Murat’ın yaşadığı belirtiler, Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ile uyumludur. TSSB, travmatik bir olaydan sonra kişinin tekrar travmayı yaşaması, kaygı, korku, huzursuzluk, uyku bozuklukları, aşırı dikkat ve öfke gibi belirtilerle kendini gösterir. Murat’ın kaza sonrası yaşadığı psikolojik semptomlar, yaşam kalitesini olumsuz etkilemekte ve kişinin hem profesyonel hem de kişisel yaşamını zorlaştırmaktadır.
Tedavi Planı: Murat için önerilen tedavi planı şu şekildedir:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):
- Murat’ın, kazayla ilgili olumsuz düşüncelerini sorgulamak ve değiştirmek için BDT uygulanacaktır. Özellikle travmatik anıları yeniden yapısal olarak değerlendirme ve anıların zihinde tetiklediği kaygıların daha yönetilebilir hale getirilmesi hedeflenecektir.
- Maruz Kalma Terapisi:
- Murat’ın travmatik anılarıyla aşamalı olarak yüzleşmesi sağlanacaktır. Başlangıçta, kazayla ilgili duygusal olarak daha az travmatik unsurlar üzerinden çalışılacak, ardından daha derinlemesine ve doğrudan travmatik anılarla çalışılacaktır. Bu süreç, Murat’ın kaygılarının azalarak, olayı kabullenmesine yardımcı olacaktır.
- Gevşeme Teknikleri ve Stres Yönetimi:
- Murat’a gevşeme teknikleri (derin nefes alma, meditasyon) ve stres yönetimi önerilecektir. Bu teknikler, kaygı ve panik ataklarla başa çıkabilmesi için faydalı olacaktır. Ayrıca, öfke kontrolü için özel çalışmalar yapılacaktır.
- Aile Terapisi:
- Murat’ın eşi ve çocuklarıyla birlikte aile terapisi önerilecektir. Bu terapi, aile bireylerinin Murat’a destek olabilmesi ve aralarındaki iletişimin güçlendirilmesi açısından önemli olacaktır. Ayrıca, Murat’ın travmanın aile yaşamına olan etkilerini ele almak da sağlıklı bir aile dinamiği oluşturmasına yardımcı olacaktır.
- Psiko-Eğitim:
- Murat’a, TSSB’nin doğası ve tedavi süreçleri hakkında bilgi verilecektir. Ayrıca, travmatik olayların kişiyi nasıl etkileyebileceği ve tedavi sürecinin ne kadar zaman alabileceği konusunda farkındalık sağlanacaktır.
Tedavi Süreci ve Sonuçlar: Murat, tedavi sürecine başladıktan sonra, kaza anı ve travmatik hatıralarla başa çıkma konusunda önemli ilerlemeler kaydedecektir. Zihinsel iyileşme süreci, önce kaza anlarının tetiklediği kaygıların azalmasıyla başlayacak, ardından panik ataklar ve öfke patlamaları daha yönetilebilir hale gelecektir. Ayrıca, Murat’ın iş yerindeki performansı ve sosyal ilişkileri zamanla iyileşecek, yalnızlık hissi azalacaktır.
Sonuç: Murat’ın vakası, Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ile başa çıkmanın zorluklarını ve etkilerini gözler önüne sermektedir. Ancak profesyonel yardım ve uygun terapötik yaklaşımlar ile kişi travmatik deneyimlerini anlamlandırabilir ve normal yaşamına yeniden uyum sağlayabilir. Murat, tedavi sürecinde duygu ve düşüncelerini daha sağlıklı bir şekilde yönetmeye başlar ve travmanın etkilerini azaltabilir.
